De ichthyofauna van Sulawesi is nog steeds niet volledig onderzocht en het is een race tegen de klok voordat zoveel nog onbekende unieke soorten van deze planeet zullen verdwijnen als gevolg van de enorme menselijke invloed op het milieu.
Hans-Georg Evers, expert van Sulawesi Keepers
Kaart van Sulawesi met grote meren
Bedreigingen voor de Malili-meren
De Malili-meren hebben te kampen met meerdere bedreigingen: het grootste probleem is waarschijnlijk de wijdverbreide invasieve Flowerhorn cichlide. Deze soort doet de garnalen- en slakkenpopulaties afnemen, waarbij de kleinste slakjes volledig verdwijnen naarmate deze invasieve vis zich verspreidt. Het Matano-meer was het eerste meer dat te lijden had onder de Flowerhorn, maar nu migreert hij via de tussenliggende waterwegen naar andere meren. De vis is roofzuchtig en we vrezen dat de heel kleine slakjes van het endemische genus Sulawesidrobia misschien al uitgestorven zijn. En niet alleen zij.
Een ander groot probleem is de versnippering van het biotoop – verschillende dammen en sluizen langs de afwaterende rivier van het Towuti-meer hebben subpopulaties van vissen van elkaar gescheiden. Deze constructies tasten ook de natuurlijke schommelingen van het waterpeil aan. De nikkelmijnbouw beïnvloedt de waterkwaliteit, waarvan de omvang onbekend is. Ontbossing en andere ontwikkelingen rond de meren veroorzaken een verhoogde aanslibbing en afzetting van sedimenten, wat leidt tot een ernstige aantasting van het biotoop – verlies van harde oppervlakken en waterplanten.
Het algendek verspreidt zich naar delen van meren waar het voorheen afwezig was. Dit kan te wijten zijn aan de predatie van garnalen door de invasieve Flowerhorn cichliden of aan toegenomen hoeveelheden voedingsstoffen in het water (eutrofiëring). We weten niet genoeg over deze aquatische habitats, maar we weten wel dat het heel snel de verkeerde kant op gaat!
Bedreigingen voor het Poso-meer
Er wordt momenteel een enorme hydro-elektrische dam gebouwd in de afwatering van het Poso-meer, die het waterleven zal aantasten en nog meer het levensonderhoud van 200.000 mensen die rond het meer wonen. Plaatselijke gemeenschappen organiseren zich om te protesteren tegen dit half voltooide project. Bovendien wordt het meer aangetast door een verminderde waterkwaliteit, sedimentatie en exotische vissoorten (tot nu toe zijn er minstens 17 bevestigd: Oreochromis cf. mossambicus, Channa striata, Clarias sp., maar ook populaire aquariumvissen als Poecilia reticulata, Maylandia estherae, Melanochromis auratus, Colossoma macropomum…).
Andere meren en rivieren
Het zoetwaterleven van Sulawesi is niet beperkt tot deze twee oude merensystemen. Andere meren en rivieren worden ernstig bedreigd door de toenemende menselijke druk: waterverlies, verslechtering van de waterkwaliteit, afnemende diversiteit van de habitat, toegenomen vervuiling en sedimentatie, en (alweer!) exotische soorten. Er zijn veel interessante endemische soorten vissen en ongewervelden die met uitsterven worden bedreigd.
Hoe kunnen we deze bedreigingen bestrijden?
Onze strategie concentreert zich op:
