Samen met het Institut Mosintuwu organiseerden we het eerste seminar over de biodiversiteit van het Posomeer op 29 november 2023. We nodigden geselecteerde sprekers en vooral enkele tientallen vertegenwoordigers van scholen uit de omgeving van het Posomeer uit – van schooldirecteuren tot leerkrachten en leerlingen. Het doel van de dag was om hen kennis te laten maken met de biodiversiteit van het meer en het plan te presenteren dat Institut Mosintuwu en Sulawesi Keepers hebben: biodiversiteit naar scholen brengen. Door middel van een aquarium of andere educatieve materialen en activiteiten.
Voor de inwoners van de regio is het Posomeer erg belangrijk. Helaas wordt het meer bedreigd door de onlangs gebouwde waterkrachtcentrale, waarvan het gebruik de natuurlijke cycli van het meer niet respecteert. Bij de monding van het meer in de gelijknamige rivier en verder stroomafwaarts wordt zand gewonnen met behulp van zware machines. Landbouw aan de oevers van het meer brengt problemen met zich mee in de vorm van chemische meststoffen of afval. Er leven een groot aantal uitheemse vissoorten in het meer, die de oorspronkelijke gemeenschap van endemische soorten verstoren. Tegelijkertijd zijn traditionele vissers afhankelijk van de vangst van kleine vissoorten of van de palingpopulatie, waarvoor het Posomeer een belangrijke locatie is en de Posorivier met zijn gebouwde dam een onvervangbare migratieroute is. Daarom hebben alle bedreigingen niet alleen een negatieve invloed op de inheemse endemische soorten, maar ook op de sociale en economische stabiliteit van de regio en op de cultuur van de lokale bevolking. Daarom geloven we dat samenwerking met lokale gemeenschappen niet alleen noodzakelijk is rond het Posomeer, maar ook dat aan alle voorwaarden daarvoor is voldaan.
De eerste spreker was Dr. Meria Gundo van de Sintuwu Maroso Universiteit in Palu, Sulawesi. Zij introduceerde groepen endemische biota, hun ecosysteemfunctie, menselijk gebruik en de daarmee samenhangende risico’s en het gebrek aan regulering. Daarna presenteerde ik, Markéta Rejlková als vertegenwoordiger van Sulawesi Keepers, de schoonheid en diversiteit onder water van het Posomeer aan de hand van onderwaterbeelden die zijn opgenomen in de opzet van het boek dat we samen met Institut Mosintuwu voorbereiden en dat vooral bedoeld is voor scholen. Derde in de rij was Dr. Muh. Herjayanto van de natuurbeschermingsorganisatie Celebica en het Ekspedisi Riset Akuatika Indonesia team. Hij moedigde het publiek aan om hun kennis van endemische, inheemse en geïntroduceerde vissoorten te testen. Hij wees op het unieke karakter van de lokale aquatische fauna en de mogelijkheden die hieruit voortvloeien voor wetenschappers en lokale scholen. Vervolgens kwam Kurniawan Bandjolu van Institut Mosintuwu aan het woord, die andere opmerkelijke endemische soorten uit de directe omgeving van het meer liet zien, voornamelijk vogels en planten. Tot slot presenteerde Reza Permadi van Atourin de mogelijkheden om ecotoerisme te ontwikkelen.
De lezingen waren gevarieerd, vol foto’s en interessante gegevens – hoe kan het ook anders als het over fantastische endemische biodiversiteit ging! De reacties waren erg positief en de aandacht van de deelnemers was groot. Dat het meer belangrijk is voor de lokale bevolking werd ook bevestigd in de daaropvolgende discussie. Uit de vragen bleek duidelijk dat de mensen geïnteresseerd zijn in de biodiversiteit van het Posomeer, ze kennen vooral de economisch belangrijke vissoorten, de waarschijnlijk al uitgestorven grondel, enzovoort. Ze vroegen naar details, ze dachten na over bredere contexten.
In het middaggedeelte van het seminar presenteerden we samen met Lian Gogali, de voorzitster van Institut Mosintuwu, ons plan om biodiversiteit naar scholen te brengen. In het bijzonder: we willen aquaria in scholen plaatsen met geschikt ondersteunend materiaal, onze hulp en met instructies die leiden tot een gelukkig leven voor hun bewoners. De mogelijkheden om de biodiversiteit te verkennen en samen te werken aan het behoud van het meer houden echter niet op bij de verzorging van het aquarium, we bieden ook extra ondersteuning bij het lesgeven: materialen en voorstellen voor onderzoek in het aquarium en in het meer, enzovoort. Er volgde weer een levendige discussie met veel technische vragen, die eindigde met de opmerkingen van leerlingen van verschillende scholen. Ze waren enthousiast, ze zouden heel graag betrokken zijn bij het onderzoek naar biodiversiteit en zouden graag een aquarium hebben met endemische soorten op school en ze hopen dat de directie van hun school dit idee zal steunen.
Ongeveer zeventig deelnemers aan het seminar waren vol lof over het evenement, en wij ook. We zullen intensief aan dit project blijven werken, samenwerking met scholen is uiterst belangrijk voor de toekomst van het Posomeer.
Markéta Rejlková
